Historia e zgjedhjeve

Historia e zgjedhjeve lokale në Kosovë daton që nga viti 2000, në të cilin u shënuan zgjedhjet e para të mbajtura, të vazhduara më pastaj nga 6 zgjedhje lokale deri më tani (në 2002, 2007, 2009, 2013, 2017 dhe 2021). Pas përfundimit të luftës, më 28 tetor 2000 u mbajtën zgjedhjet e para në nivel lokal, të cilat u administruan dhe mbikëqyrën nga OMIK (Misioni i OSBE-së në Kosovë).

Zgjedhjet e dyta lokale u mbajtën me 26 tetor 2002. Gjatë vitit 2002, vendimi i UNMIK-ut kishte qenë për shtyrjen e mandatit të kuvendeve komunale deri në vitin 2007. Si rezultat, zgjedhjet e përbashkëta qendrore dhe lokale u mbajtën në vitin 2007. Zgjedhjet e treta lokale u mbajtën më 17 nëntor 2007, të cilat shënuan zgjedhjet e para lokale të organizuara nga UNMIK/OMIK me institucione të përkohshme vetëqeverisëse, para se Kosova të shpallte pavarësinë e saj.

Deri në vitin 2007, qytetarët votonin me lista të mbyllura për partitë që do të përfaqësoheshin në Kuvendin e Komunës në bazë të Rregullores së UNMIK-ut 2000/45 (për Vetëqeverisjen Lokale). Në këtë rast, anëtarët e Kuvendit Komunal janë zgjedhur nga Kryesuesi i Kuvendit. Kryesuesi përveç ushtrimit të detyrës në Kuvend ka qenë edhe përfaqësues i Komunës. Ndërsa kryeshefi ekzekutiv ka pasur rolin ekzekutiv dhe është zgjedhur nga Kuvendi Komunal.

Që nga viti 2007, me ndryshimin e Rregullores 2000/45 me atë të 2007/30 (ndryshimi i Rregullores nr. 2000/45 për Vetëqeverisjen e Komunave në Kosovë), është zbatuar sistemi i zgjedhjeve të drejtpërdrejta për dy organet komunale: Kryetari i Komunës dhe Kuvendi i Komunës. Kjo mundësua përmes dy fletëvotimeve të ndryshme; njëra për kryetarin e komunës dhe tjetra për asambleistët komunalë në listat e hapura për kandidatë. Ndërkohë, mandati i marrë në vitin 2007 është shkurtuar dhe përfunduar në vitin 2009 për shkak të zbatimit të procesit të decentralizimit që rrjedh nga propozimi i Presidentit të Ahtisaarit për statusin e Kosovës.

Pas pavarësisë në Kosovë, më 15 nëntor 2009 u mbajtën zgjedhjet e katërta lokale, të organizuara nga Komisioni Qendror i Zgjedhjeve në bazë të Ligjit për Vetëqeverisjen Lokale, Ligjit për Zgjedhjet Lokale dhe Qendrore në Republikën e Kosovës. Më 3 nëntor 2013 u mbajtën zgjedhjet e pesta lokale. Zgjedhjet lokale të vitit 2013 shënojnë herën e parë që zgjedhjet lokale mbahen në çdo territor të Kosovës, duke përfshirë komunat me shumicë serbe (Mitrovica e Veriut, Zveçani, Zubin Potok dhe Leposaviç).
Zgjedhjet e gjashta lokale u mbajtën më 22 tetor 2017. Rreth 204 kandidatë konkurruan për Kryetar të Komunave, ndërsa 7080 kandidatë konkurruan për ulëse në Kuvendet Komunale. Nga 204 kandidatë për kryetar të komunave, 8 prej tyre ishin gra, mirëpo asnjëra prej tyre nuk mori votat e mjaftueshme për të udhëhequr njërën nga komunat. Nga 38 komuna, 20 prej tyre kanë hyrë në balotazh. Nga 1,353,613 votues të regjistruar, në raundin e dytë votuan 516,573 ose 38,10%. Pas çështjeve të konstatuara në raundin e dytë në Komunën e Istogut, është ri-votuar më 17 dhjetor 2017.

Zgjedhjet e fundit lokale 2021

Zgjedhjet e fundit lokale në Kosovë janë mbajtur më 17 tetor 2021. Gjithsej 1.885.448 qytetarë janë regjistruar në listat për votim në zgjedhjet lokale (raundi i parë), ndërsa numri i atyre që kanë votuar ishte 799.958 ose 42.50%. Në raundin e dytë gjithsej janë regjistruar 1.260.517 qytetarë në listat për votim në zgjedhjet lokale, ndërsa numri i atyre që votuan ishte 477.089 ose 37.85%.

Në këto zgjedhje morën pjesë 90 subjekte politike, duke përfshirë: 32 parti politike, 34 iniciativa qytetare, një koalicion dhe 23 kandidatë të pavarur. Për kryetarë të komunave kanë garuar 167 kandidatë dhe për 1002 ulëse në Kuvendet Komunale 5228 kandidatë. Nga 167 kandidatë për kryetarë komunash, 13 prej tyre ishin gra. Nga 38 bashki, 21 prej tyre kanë hyrë në balotazh. Nga 1.260.517 votues të regjistruar, në raundin e dytë votuan 477.089 ose 37.85%.

Inagurimi i Organeve Komunale

Të gjitha (38) komunat në Republikën e Kosovës përbëhen nga dy organet kryesore të Komunës (Kuvendi Komunal dhe Kryetari i Komunës). Ky proces është përcaktuar me Ligjin për Vetëqeverisje Lokale në dy çështje të ndryshme. Çështja e parë ka të bëjë me betimin e anëtarëve të kuvendit komunal, si dhe kryetarit të komunës, ndërsa çështja e dytë ka të bëjë me zgjedhjen e kryesuesit të Kuvendit të Komunës dhe konstituimin e organeve të tij. Numri i anëtarëve në kuvendin komunal është përcaktuar në pikat 1 dhe 2 të nenit 36 ​​të Ligjit për Vetëqeverisje Lokale. Numri duhet të jetë proporcional, varësisht nga numri i qytetarëve në një komunë të caktuar.

o Deri në 10.000 qytetarë – 15 anëtarë;
o 10.001 – 20.000 qytetarë – 19 anëtarë;
o 20.001 – 30.000 qytetarë – 21 anëtarë;
o 30.001 – 50.000 qytetarë – 27 anëtarë;
o 50.001 – 70.000 qytetarë – 31 anëtarë;
o 70.001 – 100.000 qytetarë – 35 anëtarë;
o Më shumë se 100,000 qytetarë – 41 anëtarë;
o Kuvendi Komunal në Prishtinë përbëhet nga 51 anëtarë.

Inagurimi

Mbledhja e parë inauguruese e Kuvendit të Komunës mbahet brenda 15 ditëve nga certifikimi i rezultateve të zgjedhjeve. Mbledhja e parë e Kuvendit të Komunës inicohet nga kryetari i zgjedhur i Komunës. Nëse Kryetari i Komunës nuk arrin të organizojë mbledhjen brenda afatit të përcaktuar me ligj, atëherë mbledhja organizohet nga anëtari/ja më i/e vjetër e Kuvendit të Komunës. Nëse për arsye të caktuara, kryetari dhe anëtari/ja më i/e vjetër nuk e thërrasin mbledhjen, atëherë shumica e anëtarëve në Kuvendin e Komunës mund ta inicojnë atë. Anëtarët e Kuvendit të Komunës duhet të njoftohen për datën, vendin dhe orën së paku shtatë ditë para mbajtjes së seancës. Në mbledhjen inauguruese, kryetari i Komunës, si dhe deputetët e Kuvendit duhet ta nënshkruajnë betimin. Mbledhja inauguruese e kuvendit udhëhiqet nga anëtari më i vjetër i Kuvendit të Komunës.